Petar Kočić je bio srpski pisac, pjesnik i političar, nacionalni borac protiv austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine. Rođen je 29. juna 1877. godine u selu Stričići kod Banja Luke, a umro u Beogradu 27. avgusta 1916. godine.
Kočić je jedna od najznačajnijih ličnosti srpske književnosti sa početka 20. vijeka. Mjesto i vrijeme rođenja od presudnog su značaja za njegovo književno stvaranje i duboko ukorijenjenu ideologiju. Uoči aneksije Bosne i Hercegovine, Kočić je pokrenuo list “Otadžbina” i stvorio političku grupu koja je propovijedala borbu protiv Austrije i ostataka feudalnog ropstva. Bio je omiljen u narodu i slavljen među omladinom željnom otpora protiv okupatora.
Tamo gdje je narod vidio svog prvaka, država je vidjela opasnog protivnika. Kočić je više puta hapšen i krivično gonjen, a na njega se gledalo kao na jednog od najsmjelijih podstrekača srpskog nacionalizma.
Negdje u to vrijeme Kočić je napisao svoja najbolja djela. Ono što nije mogao da kaže u “ozbiljnoj prozi” rekao je u satiri. “Jazavac pred sudom” i “Sudanija” postala su djela koja su se čitala u jednom dahu, ali i prepričavala ispod glasa i samo u krugu probranih prijatelja.
Na Kočića se gledalo kao na čovjeka krajnosti. Ljudi su ga ili voljeli ili mrzeli. Pričali su da je bio “previše političar za književnika i premalo racionalan za političara”. Jovan Dučić je zapisao da bi, da nije toliko isključiv, Petar Kočić bio najbolji srpski pisac ikada.
Poetiku Kočićevog stvaralaštva odlikuju izraziti likovi Krajišnika, gorštački ponos i prkos, narodni moral, tradicionalno rodoljublje, pobuna protiv okupatora, satira i humor, živopisni pejzaž, bogata narodna riječ i jedar, živopisan nesporedan stil. Pored toga što se smatra jednim od prvih modernih pisaca srpske književnosti, Kočić se smatra i prvim velikim srpskim piscem iz Bosne i Hercegovine, piscem koji je uveo bosanskog seljaka u srpsku književnost i piscem koji je oživio seosku pripovijetku.
Njegov književni opus po broju napisanih djela nije veliki i najveći broj djela je napisao u studentskim danima. Njegovo stvaralaštvo se može podijeliti u dva dijela. Prvi obuhvata studentski period od 1901. do 1905. godine. Tokom ovog perioda objavio je tri zbirke pripovijedaka „S planine i ispod planine” kao i dramsku satiru „Jazavac pred sudom”. Drugi period obuhvata period od 1908. do 1911. godine kada su nastali „Jauci sa Zmijanja” i „Sudanija”.
Krajem 1912. godine javili su se prvi ozbiljniji simptomi lošeg duševnog stanja kod Kočića. Oboljelog pisca smjestili su za vrijeme Prvog svjetskog rata u beogradski “Dom za s uma sišavše”, prvu bolnica na Balkanu u kojoj su bili smješteni psihijatrijski bolesnici.
Tu je pisac mnogo vremena provodio sa sestrićem upravnika bolnice, nadarenim hroničarem Milanom Jovanovićem Stojimirovićem. Mladić koji je u Duševnoj bolnici radio kao sekretar, tražeči spas od austrougarske okupacije, u bilješkama je detaljno opisao posljednje dane, smrt i sahranu slavnog Srbina.
Pisao je Milan da je pisac bio preplašen i blijed kad su ga doveli, ali da nije bio nimalo opasan, te je Milan i te kako uživao u razgovoru sa jednim od najpametnijih savremenika. Kočićevo stanje drastično se pogoršalo u ljeto 1916. godine. Sebe nije smatrao ni bolesnim, ni ludim i bio je ubijeđen da se tu našao zbog nebrige prijatelja.
“Kočić je sve do smrti vjerovao da je zdrave pameti. Samo se jednom o sebi izrazio kao o ludaku – kad su austrijski žandari došli da ga traže i da provjere da li je zbilja bolestan. Do posljednjeg časa govorio je kako “samo da dočeka Srbiju”, pa će u planine, na oporavak. Drhtavim rukama, prerađivao je za pozorište svoja “Sudanija”. Bio je vrlo ponosit na svoj rad, hvalio se kako će se to igrati “u svim srpskim pozorištima”, zapisao je Milan Jovanović Stojimirović.
Kočić je u usljed pogoršanja bolesti pao u postelju 21. avgusta 1916. godine, a umro je u četiri sata ujutru 27. avgusta iste godine. Pošto se bolnička kapela krečila, njegov leš je bio položen u kupatilu. Preminuli duševni pacijenti su sahranjivani bez kovčega, ali je po specijalnoj naredbi upravnika jedan od pacijenata po imenu Miloš, koji je uobrazio da je Bog, istesao kovčeg. Za taj posao je nagrađen Kočićevim kaputom. Tijelo Petra Kočića na čaršavu je položeno u sanduk. Oko lica su mu poređali cvijeće, a uz obraze i čelo jabuke, pa je izgledalo kao da se veliki književnik osmjehuje.
Vasko Popa rođen je 29. juna 1922. godine u Grebencu, blizu Bele Crkve. Jedan je od najpoznatijih srpskih pjesnika i uvršten je u listu sto najznamenitijih Srba. Pravo, kršteno ime mu je Vasile Popa.
Prema etničkom porijeklu bio je Rumun. Gimnaziju je završio u Vršcu, da bi nakon toga upisao Filozofski fakultet u Beogradu. Studije je nastavio u Bukureštu i Beču. Tokom Drugog svjetskog rata bio je zatvoren u Njemačkom koncentracionom logoru u Zrenjaninu, da bi se zatim vratio u Beograd i završio fakultet.
Svoje prve pjesme Vasko Popa objavljuje u listovima “Književne novine” i “Borba”. Prva zbirka pjesama “Kora” objavljena je 1953. godine i uz Miodraga Pavlovića “87 pesama” smatra se početkom srpske poslijeratne moderne poezije. Zatim objavljuje “Nepočin polje” 1956. godine, “Sporedno nebo” 1968, “Uspravna zemlja” 1972, “Vučja so” 1975. godine kada su objavljene i “Kuća na sred druma” i “Živo meso”, zbirku pjesama “Mala kutija” 1984. godine.
Vasko Popa je radio kao urednik u izdavačkoj kući “Nolit”. Bio je jedan od najprevođenijih jugoslovenskih pjesnika. Priredio je mnoge zbornike od kojih su najpoznatiji “Od zlata jabuka”, “Urnebesnik”, “Ponoćno sunce” i drugi.
Popa je učinio oštar zaokret u savremenoj srpskoj poeziji ranih pedesetih godina. To se dogodilo 1953. godine kada se pojavila Popina zbirka pjesama Kora, pjesnička knjiga neobične sintakse, sadržine i forme. U literarnoj atmosferi socrealističkog pjevanja i pripovijedanja, koji su bili dirigovani dnevnim potrebama aktuelne politike i ideologije, pojava Kore djelovala je kao radosno pjesničko otkrovenje, ali još više kao šok. Radovala je one koji su stremili modernom pjesničkom izrazu i njegovom oslobađanju od dogmi i recepata; porazila je one čiji horizont očekivanja ova knjiga nije zadovoljila. Tokovi poezije, međutim, neumoljivo su se kretali ka modernom izrazu i jednom zaorana brazda nije se mogla zatrpati i poništiti. Poezija Vaska Pope, najavljena knjigom Kora, stalno je išla uzlaznom linijom dalje razvijajući pjesnički program iz Kore. Tako je Popa postao ne samo preteča moderne srpske poezije, nego i vodeća ličnost savremene srpske poezije, koja je obilježila epohu i odredila pravac daljeg razvoja poezije.
Jedan je od osnivača Vojvođanske akademije nauka i umjetnosti, osnovane 14. decembra 1979. godine u Novom Sadu. Dobio je prestižne književne nagrade: „Brankovu nagrade“ za poeziju, „Zmajevu nagradu“, Austrijsku državnu nagradu za evropsku književnost, književnu nagradu „Skender Kulenović“…
Umro je u Beogradu 5. januara 1991. godine. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
