Na današnji dan, 9. februara 1881. godine, preminuo je jedan od najvećih stvaralaca u istoriji književnosti, ruski pisac Fjodor Mihajlovič Dostojevski.
Fjodor Mihajlovič Dostojevski je bio jedan od najuticajnijih pisaca ruske književnosti i jedan od najvećih pisaca svih vremena. Njegovo zadiranje u najmračnije dijelove ljudskog srca, zajedno sa nenadmašnim trenucima prosvetljenja, imaju ogroman uticaj na književnost 20. vijeka.
Pored pisanja bavio se i novinarstvom i filozofijom. Njegova djela istražuju ljudsku psihu tokom veoma teškog političkog i sociološkog perioda u Rusiji. Prema mnogima bio je svjetski pisac u rangu Šekspira i Servantesa.
Bio je pisac realizma, ali predstavlja svojevrsni prelaz prema modernizmu. Zbog književne tehnike njegovi romani predstavljaju realizam, dok dramatični dijalozi i filozofske rasprave čine od njega preteču modernizma. Modernizam, egzistencijalizam, i različite škole psihologije i teologije se zasnivaju na njegovim idejama.
Dostojevski je rođen je 11. novembra 1821. godine u Moskvi kao drugi od sedmoro dece Mihaila i Marije Dostojevski, koji su bili potomci bjeloruskih emigranata. Ubrzo pošto je majka umrla od tuberkuloze 1837. godine, on i brat Mihail su poslati u Vojnu akademiju u Sankt Petersburgu. Godine 1839. umro mu je i otac, penzionisani vojni hirurg i nasilni alkoholičar. Pretpostavlja se da su ga ubili njegovi kmetovi koji su bili ogorčeni njegovim nasilnim ponašanjem u pijanom stanju. Zbog toga se često u Fjodorovim romanima provlači motiv smrti, ubistva i kazne.
Nasuprot njegovom ocu, majka mu je bila veoma blage naravi i velikodušna, i zbog toga često imamo likove u njegovim djelima sa potpuno suprotnim karakterima. Još u ranom djetinjstvu je bio upoznat sa bajkama, pričama i legendama. Njegova majka je koristila Bibliju kako bi ga naučila da čita i piše. Neka iskustva iz djetinjstva su se našla u njegovim djelima. Kada je jedan pijani čovjek silovao djevojčicu od devet godina, poslali su ga po njegovog oca da je zbrine. Taj događaj ga je proganjao i ta uznemiravajuća želja odraslog čovjeka za djevojčicom je završila u djelima „Zli dusi“, „Braća Karamazov” i ostalima.
Dostojevski je počeo da piše u svojim dvadesetim godinama i 1846. godine se pojavio njegov prvi roman „Bedni ljudi“, koji je dobio odlične kritike, a jedan kritičar (Visarion Belinski) je dao čuvenu karakterizaciju: „Rođen je novi Gogolj”. Po objavljivanju svog prvog romana, Dostojevski je uhapšen i zatvoren 23. aprila 1849. godine pod optužbom da je učestvovao u revolucionarnim aktivnostima protiv Cara Nikolaja I. On je 16. novembra iste godine osuđen na smrt streljanjem zbog djelanja protiv vlasti u sklopu intelektualnog kruga, tzv. Kruga Petraševskog. Poslije lažnog streljanja, Dostojevski je pomilovan i upućen na prisilni rad u Sibiru.
Četvorogodišnja robija u Sibiru prekinula je stvaranje Fjodora Dostojevskog, ali mu je zato bila izvor inspiracije. O tome on piše: „Koliko li sam iznio s robije narodnih tipova, karaktera! Saživio sam se s njima i zato, čini mi se, da ih dobro poznajem. Koliko li istorija skitnica i razbojnika i uopšte sveg crnog, tužnog života. Biće dovoljno za cijele tomove.“
Poslije povratka sa robije Dostojevski piše i objavljuje knjigu za knjigom. U njegova najznačajnija djela spadaju: „Zapisi iz mrtvog doma“, „Poniženi i uvrijeđeni“,“Zapisi iz podzemlja“-najsloženije djelo Dostojevskog, „Zločin i kazna“, „Idiot“, „Mladić“, „Braća Karamazovi“- vrhunac i sinteza romansijerske umjetnosti Dostojevskog.
Fatalista, kao i njegovi likovi, Dostojevski je bio slab na kocku i često je upadao u velike novčane probleme o kojima je i pisao /”Kockar”/. Budući da je, pritisnut dugovima, radio brzo i mnogo, u mnogim situacijama imao je problema sa ispunjavanjem rokova.
Fjodor Mihajlovič Dostojevski je tokom robije u Sibiru, na koju je poslat u mladosti zbog ideoloških uvjerenja, obolio od epilepsije, od koje boluje i knez Miškin u čuvenom romanu “Idiot”, koji je romansirana poema o /ne/mogućnosti dobrote i iskrenosti u realnom svijetu.
Osim kocke, Dostojevski je vremenom počeo da zaboravlja stvari, što je bila posljedica epilepsije i, što je najgore, čak i zaplete sopstvenih romana.
Jednom prilikom supruga mu je prepričavala radnju “Poniženih i uvrijeđenih”, a on je potpuno spontano priznao da ne zna o čemu ona govori.
Međutim, vrlo brzo je obećao da će roman pročitati što prije.
Dostojevski je umro 1881. godine od posljedica krvarenja izazvanog epileptičnim napadom.
Prema izvještajima policije, na posljednji ispraćaj došlo je oko 100.000 ljudi, mahom studenata, a pogreb se na kraju pretvorio u demonstracije protiv monarhije.
/edukacija.rs//banjalucanke.com/
