U nezadrživom proboju koji je praktično odlučio Prvi svjetski rat, srpska pješadija je za 45 dana prešla 600 kilometara. Francuski general Franše d’Epere zapisao je da ju je i francuska konjica “jedva sustizala”.
U jesen 1918. godine, otpočeo je proboj Solunskog fronta. Malo ko od savezničkih sila u I svjetskom ratu je tada mogao i da pretpostavi da će ovo sporedno ratište uskoro dobiti takav značaj, a da će oko 62 000 vojnika države za koju mnogi više nisu ni vjerovali da postoji, odlučiti o ishodu pobjede koja je praktično okončala Prvi svjetski rat.
U istoriji ratovanja, nikada se ni prije ni poslije nije dogodilo da se jedna cijela država – sa kraljem, vladom, ministrima, vojskom i dobrim dijelom stanovništva, povuče sa svoje teritorije i naseli na drugoj. Ipak, Prvi svjetski rat je primorao Srbiju da učini upravo to. Sa svih strana pritisnuta neprijateljima, Srbija se preko Albanije povukla do Grčke, odakle su preživele vojnike i civile saveznički brodovi najvećim dijelom prevezli na ostrvo Krf.
U aprilu 1916. oporavljena vojska prevezena je u Solun gde su se već nalazile savezničke prije svega, francuske i britanske trupe. Odatle su Srbi upućivani na front koji je, međutim, ostao prilično stabilan i sporedan u odnosu na frontove na zapadu; tj. sve do 14. septembra 1918. godine i velike ofanzive.
Mnogi istoričari koji su istraživali Prvi svetski rat zabilježili su silnu želju Srba da se što prije vrate u svoju domovinu. Srbija je sanjana i o njoj su se pevale pesme koje su naučili i ostali saveznički vojnici.
Vojvoda Živojin Mišić u Zapovjesti srpskoj vojsci za proboj solunskog fronta od 13. septembra 1918. godine kaže:
«Svi komandanti, komandiri i vojnici treba da budu prožeti idejom, od brzine prodiranja zavisi cijo uspeh ofanzive. Ta brzina je u isto vrijeme i najbolja garancija protiv iznenađenja, jer se njome postiže rastrojstvo neprijatelja i potpuna sloboda u našim dejstvima. Treba drsko prodirati, bez počinka, do krajnjih granica ljudske i konjske snage. U smrt, samo ne stajte! S nepokolebljivom vjerom i nadom junaci naprijed u otadžbinu!
Kada je proboj konačno počeo, srpsku vojsku više niko nije mogao da zaustavi! U francuskim vojnim izvještajima ostalo je zapisano da srpski odredi marširaju i po 17 sati dnevno, da ih teško sustiže i konjica i da bugarski vojnici pred njima bježe i bacaju oružje.
Vrhovni komandant savezničkih snaga na Solunskom frontu, francuski general Franše d’Epere naredio je juriš. Posle nedelju dana, trupe su prešle Vardar čime je Solunski front probijen.
Bugarska je kapitulirala 29. septembra. Ovo je bila ogromna pobjeda za saveznike – iz rata je izbačena vojska od 700 000 vojnika, a njemačka komanda je naredila opšte povlačenje. Jurišajući ispred ostatka vojske, srpske jedinice sa oko 62 000 ratnika tada su, prema riječima njemačkog cara Viljema II “odlučile rat”.
Na kraju, cifre su bile gotovo nestvarne – srpska vojska je za 45 dana prešla oko 600 kilometara potiskujući neprijatelja i oslobađajući Srbiju. Beograd je 1. novembra ponovo bio slobodan. Francuski odredi su 10. novembra prešli Dunav i krenuli u osvajanje Mađarske. Prvi svjetski rat je konačno završen.
Posle kraha Solunskog fronta i gubitaka na ostalim bojištima, Njemačka je zatražila primirje. Borbe u Prvom svjetskom ratu okončane su 11. Novembra 1918. Godine. Negjde tih dana “Mančester gardijan” je napisao: “Ma koliko bila velika uloga Francuza u pobjedi, danas cijeli svijet misli na Srbiju”.
Prvi svjetski rat Srbiji je donio stravične gubitke. Živote je izgubilo 26% ukupnog stanovništva, čime se Srbija našla na prvom mjestu po broju žrtava, daleko ispred svih ostalih zaraćenih strana.
O slavnom proboju Solunskog fronta, general d’Epere je zapisao: “To su seljaci skoro svi, to su Srbi, tvrdi na muci, trezveni, skromni, to su ljudi slobodni, nesalomivi, gordi na sebe i gospodari svojih njiva. Ali, došao je rat. I eto kako su se za slobodu zemlje ti seljaci bez napora pretvorili u vojnike, najhrabrije, najistrajnije, najbolje od svih. To su te sjajne trupe, zbog kojih sam gord što sam ih ja vodio, rame uz rame sa vojnicima Francuske, u pobjedonosnu slobodu njihove otadžbine…”
