BELFAST – Nasilje u kojem su učestvovale bande, među kojima je bilo i dječaka od 12 godina, počelo je 29. marta u dijelu koje je lojalno Ujedinjenom Kraljevstvu, odnosno koje želi da Sjeverna Irska ostane dio Kraljevstva.
Više od 80 policajaca povrijeđeno je u onome što policija godinama naziva najgorim nasiljem u Sjevernoj Irskoj, poslije sporadičnih nereda u nekoliko gradova u posljednjih 12 dana.
Vlade Belfasta, Londona i Dablina osudile su nemire, a SAD su pozvale na smirenost dok je policija prvi put u šest godina koristila vodene topove, pošto je ponovo napadnuta u četvrtak uveče.
Iako su sve glavne stranke Sjeverne Irske pozvale na trenutni i potpuni kraj nasilja, podijeljene su oko njegovih uzroka.
Nasilje u kojem su učestvovale bande, među kojima je bilo i dječaka od 12 godina, počelo je 29. marta u dijelu koje je lojalno Ujedinjenom Kraljevstvu, odnosno koje želi da Sjeverna Irska ostane dio Kraljevstva.
Od tada su se protesti i neredi dešavali gotovo svake noći u mnogim gradovima, među kojima Belfast, Karikkfergus, Balimena i Njutaunebi.
U neredima su uglavnom viđeni mladići koji su bacali cigle, pirotehnička sredstva i Molotovljeve koktela na policajce i njihova vozila.
Ali u srijedu i četvrtak uveče borbe su prerasle u sukobe oko takozvanog mirovnog zida na zapadu Belfasta koji deli pretežno protestantske lojalne zajednice od pretežno katoličkih nacionalističkih zajednica koje žele ujedinjenu Irsku.
Tokom obračuna u četvrtak uveče povrijeđeno je 14 policajaca.
U proteklih nedjielju dana ukupno je povrijeđeno 88 policajaca.
Trojica dječaka od 14 godina uhapšeni su tokom nereda i pušteni su na slobodu, ali će protiv njih biti sprovedena dodatna istraga.
U srijiedu uveče, kapija koja jdeli lojaliste i nacionaliste razbijena je i tokom nekoliko sati nereda napadnuti su policajci i fotoreporter, a autobus spaljen.
Djelovi Severne Irske podijeljeni su po linijama, 23 godine pošto su mirovnim sporazumom uglavnom okončani sukobi, koji su trajali skoro 30 godina i tokom kojih je poginulo više od 3.500 ljudi.o
Grupa koja predstavlja lojalističke paravojne grupe saopštila je da niko od njih nije umiešan “direktno ili indirektno” u bilo koji od uličnih nereda u dijelovima Sjeverne Irske.
Savjet lojalnih zajednica kaže da ljudi imaju pravo da protestuju zbog Brexit granice na Irskom moru, ali da bi protesti trebalo da budu “potpuno mirni”.
Takođe je pozvalo ljude da ne ulaze u nasilne konfrontacije.
U izjavi se navodi da se traži kraj svakog nasilja i da se riješe zabrinutosti u vezi sa sporazumom o Brexitu (izlazak Velike Britanije iz Evropske unije).
Zašto su izbili nemiri?
Navodni povod za najnoviju eksploziju nasilja je nezadovoljstvo protestantskih ekstremista odlukom policije da ne kažnjava političare katoličke republikanske stranke Šin Fejn zbog toga što se nisu pridržavali epidemioloških mjera usljed pandemije korona virusa na sahrani jednom bivšem pripadniku Irske republikanske armije (IRA).
Kao još jedan mogući razlog se navodi i nezadovoljstvo dijela protestantskog stanovništva statusom Sjeverne Irske poslije Brexita.
To se posebno odnosi na do ugovora o Brexitu koji bi trebalo da spreči stvaranje “tvrde” granice između Sjeverne Irske i Republike Irske – što je definisano u takozvanom Sporazumu od Velikog petka iz 1998. kojim se reguliše mirovni proces između zaraćenih strana.
Od najava Bregzita postoje strahovanja da bi izlazak Velike Britanije iz Evropske unije mogao otvoriti stare rane u sjevernoirskom sukobu.
Ko stoji iza nemira?
Iako nema jasnih naznaka da iza nemira stoji neka organizovana grupa, nasilje je koncentrisano u oblastima u kojima kriminalne bande, povezane sa lojalnim paravojnim formacijama, imaju značajan uticaj.
Sve je više dokaza da starije osobe u organizacijama kao što su Udruženje odbrane Alster (Ulster Defence Association) i Dobrovoljačke alsterske snage (Ulster Volunteer Force) potpiruju nastavak nereda.
Analitičari sugerišu da su lojalne paravojne formacije jugoistočne države Antrim UDA možda iskoristile priliku da uzvrate policiji Severne Irske poslije nedavne antikriminalističke akcije u području oko Karikfergusa.
Paravojna grupa umiješana je u mnoge oblike organizovanog kriminala, navodi policija i dodaje da one “prave veliku štetu zajednici, izazivajući strah”.
Kakve ovo veze ima sa Brexitom?
Unionistički lideri povezali su nasilje sa usijavanjem lojalnih tenzija oko granice na Irskom moru nametnutih kao rezultat sporazuma Velike Britanije i Evropske unije.
Nova trgovinska granica rezultat je Sjevernoirskog protokola, uvedenog kako bi se izbjegla potreba za čvrstom granicom sa Irskom.
Protokol znači da Sjeverna Irska ostaje na jedinstvenom tržištu robe EU, pa proizvodi koji dolaze iz Velike Britanije u Sjevernu Irsku moraju da prođu uvozne procedure EU.
Unionisti kažu da to šteti trgovini i da ugrožava mjesto Sjeverne Irske u Velikoj Britaniji.
U januaru su na zidovima zgrada u lojalističkim područjima osvanuli grafiti u znak protesta zbog granice.
/BBC/
